Informatiepaneel Canadese vliegers onthuld: ‘Opdat wij niet vergeten’
Dalen – Op 14 mei 2023 was het precies tachtig jaar geleden dat een Canadees Halifaxtoestel aan de Bosweg bij de Reindersdijk in Dalen is neergestort. Daarbij kwamen vier jonge Canadezen om het leven. Op initiatief van Stichting Aold Daol’n werd deze dag een informatiepaneel onthuld op de plek van de crash.
De vliegers zijn begraven op de begraafplaats in Dalen achter de kerktoren. Jaarlijks worden zij herdacht op 4 mei. Er is dan een bloemlegging en op kerstavond worden op de graven lichtjes ontstoken. De plek des onheils ligt naast het wandelpad langs de Ruimsloot, tussen Bosweg 3 en de Drift. Daarom leek het Aold Daol’n waardevol om hier een herinneringspaneel te plaatsen en het verleden levend te houden.
Bij de onthulling en aansluitend de herdenking op de begraafplaats waren alleen genodigden aanwezig. Na ontvangst in ‘t Oelnbret werden de gasten voorzien van poppy’s. De poppy, een klaproos, is het symbool voor herdenken van de Canadese soldaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld voor onze vrijheid.
Met het treintje van Stad Coevorden en een oude legerjeep ging het gezelschap naar de plek van het paneel.
Hier heette voorzitter Jack Lubberman van Aold Daol’n iedereen welkom. Hij noemde in het bijzonder sergeant Nicole Mitchell, Canadian Defence Attaché Assistant bij de Canadese ambassade. Ook de afgevaardigden van de families Ten Holte en Veldhuis, Lex van der Heijden en echtgenote, de leerlingen van de BWB-school en degenen die financieel hebben bijgedragen.
Locoburgemeester Joop Slomp hield een korte toespraak: “We zijn hier om vier jonge mannen te herdenken. Zij brachten het hoogste offer in een vreemd land om te vechten voor onze vrijheid in een oorlog, die hun oorlog niet was. De Canadezen hebben een belangrijke rol gespeeld bij de bevrijding van Europa. Wij zijn hen daar blijvend dankbaar voor. Dit informatiepaneel is belangrijk. Opdat wij niet vergeten.”
De onthulling van het herdenkingspaneel, door de Canadese vlag te verwijderen, werd gedaan door Joop Slomp en de leerlingen Isa Uineken, Janiek Horsting, Felien Commies en Jason Heidemans van de BWB-school.
Tess Veldhuis, de achterkleindochter van Harm Veldhuis, hij was de eerste die op de plaats des onheils was, droeg een gedicht voor.
Anniek Otten speelde vervolgens de Last Post op haar trompet, waarna twee minuten stilte in acht werden genomen.
Tevoren waren de genodigden er niet van op de hoogte dat er daarna een Fly By zou plaatsvinden door een Harvardtoestel. Het vliegtuig dat met veel gebrom driemaal overvloog maakte diepe indruk op de aanwezigen.
Nadien was er nog een bijeenkomst op de begraafplaats in Dalen. Sergeant Nicole Mitchell voerde daar het woord.
“Ik ben enorm geraakt hierdoor. We mogen nooit de helden vergeten die vochten voor onze vrijheid.” In dit verband noemde zij ook nog de oorlog in Oekraïne, die sinds ruim een jaar gaande is.
De vier mannen van de werkgroep van Aold Daol’n die het infopaneel gerealiseerd hebben. V.l.n.r.: Patrick Vos, Henk Nijkamp, Harm Zwiers en Ben van Rooijen.
Op het bord staat een kort verslag van de ramp in drie talen, met achter de QR-code een uitgebreid verhaal van wat er is gebeurd en om wie het ging. Het is zeker de moeite waard om hier een kijkje te nemen.
Zij legde samen met de schoolkinderen rouwboeketten, afkomstig van de Canadese Ambassade en van Aold Daol’n. Ook de familie Ten Holte plaatste een boeket. Tot slot van deze plechtigheid speelde Anniek het volkslied ‘Oh Canada’. Daarna kon nog even worden nagepraat in ‘t Oelnbret.
Wat gebeurde er precies op 13 mei 1943 en daarna
Vanaf vliegveld Middleton St. George in Noordoost-Engeland vertrok een Halifax bommenwerper van de Canadese luchtmacht als onderdeel van een squadron met bestemming Bochum in Duitsland. Na het afwerpen van de bommenlast werd het vliegtuig boven deze stad onder vuur genomen en raakte beschadigd.
Boven Zuidoost Drenthe kwam het tot een treffen met een Duits nachtvliegtuig. De Halifax werd getroffen en piloot Buckwell gaf de bemanningsleden de opdracht het toestel met hun parachute te verlaten.
Met de klok mee vanaf linksboven: Walter Buckwell, Frederick Walkerdine, Alfred Hurteau.en Walter Bovaird.
Zelf bleef de piloot zo lang mogelijk in het vliegtuig zitten om deze op koers te houden. Later bleek, dat drie emanningsleden, William Duggan, Russell Lowry en William Reid (foto rechts) konden ontsnappen. Buckwell, zijn navigator en twee schutters overleefden de crash niet en de Halifax ontploft. De resten lagen in de wijde omtrek langs de Reindersdijk.
De lichamen van de vliegers Bovaird (21) en Hurteau (24) werden levenloos in het veld aangetroffen. Piloot Walter Buckwell (22) werd op zijn post achter de stuurknuppel gevonden met in zijn nabijheid boordwerktuigkundige Frederick Walkerdine (24). De familie Veldhuis die dichtbij de onheilsplek woonde ging direct op onderzoek uit en ook burgemeester Ten Holte kwam ter plaatse. Er moest snel gehandeld worden vanwege de aanwezigheid van Duitsers in de omgeving. De burgemeester nam de rubberboot en een stafkaart mee. Harm Veldhuis pakte wat patronengordels, munitie, een ontsnappingsbijl, de boordradio en wat andere spullen.
De Duitsers waren er kort daarna. De omgekomen Canadezen werden op een boerenwagen naar het gebouwtje achter de kerk gebracht en daar opgebaard. Ze werden op 18 mei in alle stilte begraven.
Ten Holte en Veldhuis werden gearresteerd door de Duitse Sicherheitsdienst naar aanleiding van geruchten. Zij werden op transport gesteld naar Groningen. De burgemeester werd na drie weken vrijgelaten. Veldhuis zat tweeënhalve dag in het beruchte Scholtenshuis in Groningen. Ondanks diverse martelingen bleef hij ontkennen. Hij werd veroordeeld tot vijf weken dwangarbeid, maar door invloed van Jan Kalkdijk en burgemeester Ten Holte kwam Harm Veldhuis toch vrij.
Van de drie Canadezen, die zich per parachute uit het toestel konden redden, werd lange tijd gedacht dat zij door de Duitsers waren gevonden en gearresteerd. Echter, Duggan (foto rechts) dook in 1943 op in Parijs.
Hij was door het verzet vanuit Amersfoort, Weert en Brussel in Hotel Bristol in Parijs beland. Door verraad werden alle vliegers in het hotel door de Gestapo gearresteerd. Duggan komt terecht in het gevangenkamp Stalag Luft 4b in Muhlberg-Sachsen, dat in 1945 wordt bevrijd door de Russen. Via Engeland keert hij terug naar Canada. Vandaar schrijft hij een brief naar zijn verzetsheld Arnold van der Heijden in Nederland die hem via de pilotenlijn naar Parijs heeft geleid. Hij vertelt hem van zijn belevenissen, maar hoopt vooral dat zijn redder nog in leven is.
Van der Heijden heeft de oorlog overleefd en zijn zoon Lex vindt jaren later, na zijn overlijden, de brieven van Duggan. Bij leven heeft zijn vader hier nooit over gesproken. Van de twee overige overlevenden is niet veel bekend. Zowel Lowry (foto) als Reid zijn uiteindelijk in gevangenkamp Stalag Luft 3 (Zagan-Polen) en gevangenkamp Stalag Luft 6 (Salute-Letland) terechtgekomen. Zij hebben beiden de kampen overleefd en zijn in 1945 teruggekeerd naar Canada.
